Możliwość nabycia spadku wynika z dwóch tytułów prawnych – z testamentu lub z ustawy. Dziedziczenie ustawowe następuje wtedy, gdy osoba zmarła (spadkodawca) nie powołał spadkobiercy – a zatem nie sporządził testamentu lub testament okazał się nieważny, ewentualnie testament został odwołany – albo gdy żadna z osób, które powołał do spadku w testamencie, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Powyższe może odnosić się do całości lub do części spadku. Przyjmuje się, że istnieje pierwszeństwo dziedziczenia testamentowego, a zatem jeśli spadkodawca określił porządek dziedziczenia po sobie w testamencie, to dziedziczenie po nim odbywa się właśnie na jego podstawie.
Najogólniej rzecz ujmując, z ustawy do spadku powołana jest rodzina zmarłego z zastrzeżeniem, że dziedziczenie ustawowe odbywa się w odpowiedniej kolejności, tj.:
- dzieci i małżonek – w pierwszej kolejności powołane do spadku są z ustawy dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych, ale część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeżeli któreś dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych,
- małżonek, rodzice i rodzeństwo – w przypadku braku dzieci spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice, a udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. W przypadku braku zstępnych (dzieci, wnuki) i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli natomiast którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. W przypadku jeśli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku,
- dziadkowie – jeśli spadkodawca nie pozostawił po sobie zstępnych (dzieci, wnuki), małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych (dzieci, wnuki) rodzeństwa, cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy, którzy dziedziczą w częściach równych. Jeżeli zaś któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych,
- dzieci małżonka – w razie braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku,
- Skarb Państwa i gmina – w braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa.
