Władza rodzicielska

„Każdy powinien mieć dzieci. Są największą radością na świecie. Ale są to także terroryści. Uświadomisz to sobie, kiedy tylko się urodzą i będą chciały Cię złamać torturą pozbawiania snu.” (Ray Romano, aktor i komik).

Kiedy słyszymy o władzy rodzicielskiej, jednym z pierwszych skojarzeń bywa postać szefa i pracownika, który powinien podporządkować się jego poleceniom. Różnica jest jednak istotna, ponieważ pracownikowi zwykle wystarczy zapłacić, a dziecku trzeba jeszcze zapewnić wychowanie.

Zakres władzy rodzicielskiej

Art.  95.  [Zakres władzy rodzicielskiej]
§  1. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek I prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą I majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności I praw.
§  2. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje I składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii I zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra.
§  3. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka I interes społeczny.
§  4. Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia I stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.

Definicja zakłada, że rodzic jest obowiązany do sprawowania pieczy nad osobą dziecka i jego majątkiem, ponadto do jego wychowania z poszanowaniem jego godności i praw.

Dziecko winno jest rodzicom również posłuszeństwo, nawet kiedy jest uprawnione do samodzielnego podejmowania decyzji i składania oświadczeń woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra.

Podejmując decyzje dotyczącą dziecka rodzic ma obowiązek kierować się jego dobrem, nie może np. dysponować majątkiem dziecka w swoim interesie z pominięciem interesu dziecka.

Jeśli rozwój dziecka na to pozwala, istnieje również obowiązek uwzględnienia jego zdania.

Piecza nad dzieckiem

Art.  96.  [Piecza nad dzieckiem]
§  1. Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską I kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny I duchowy rozwój dziecka I przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.
§  2. Rodzice, którzy nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych uczestniczą w sprawowaniu bieżącej pieczy nad osobą dziecka I w jego wychowaniu, chyba że sąd opiekuńczy ze względu na dobro dziecka postanowi inaczej.

Pojęcie pieczy nad dzieckiem nieco komplikuje pojęcie władzy rodzicielskiej, bo czym jest troska o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotowanie do życia w społeczeństwie.

Dla każdego dziecka i rodzica będzie czymś nieco innym, istotne będzie jednak zawsze uwzględnienie obiektywnego dobra dziecka i jego rozsądnych życzeń, pamiętając również o zwyczajach panujących w określonych grupach społecznych, do których dziecko przynależy.

Wykonywanie władzy rodzicielskiej

Art.  97.  [Wykonywanie władzy rodzicielskiej]
§  1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane I uprawnione do jej wykonywania.
§  2. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Obowiązki rodziców w zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej co do zasady są równe, kiedy jednak rodzice nie są w stanie odnaleźć porozumienia, konieczne staje się rozstrzygnięcie powstałego sporu przez sąd opiekuńczy.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej

W sytuacji, kiedy dobro dziecka z powodów dotyczących jednego lub obojga rodziców staje się zagrożone, sąd opiekuńczy na wniosek jednego z rodziców lub wskutek powiadomienia przez inny podmiot (policja, sąd, szkoła), może ograniczyć wykonywanie władzy rodzicielskiej przez jednego lub obojga z rodziców. Określa wtedy wobec rodziców obowiązki związane z wykonywaniem władzy rodzicielskiej, zgodnie z art. 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należą do nich:
• zobowiązanie rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania (w szczególności do pracy z asystentem rodziny, realizowania innych form pracy z rodziną);
• skierowanie małoletniego do placówki wsparcia dziennego;
• skierowanie rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc;
• określenie jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddanie rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun;
• poddanie wykonywania władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego;
• skierowanie małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi;
• zarządzenie o umieszczeniu małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej;
• powierzenie tymczasowo pełnienia funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;
• zarządzenie umieszczenia małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej.

Decyzja co do tego jakie środki zastosować, będzie każdorazowo należała do sądu, to co pozostaje w dyspozycyjności rodzica to możliwość przedstawienia określonych argumentów świadczących za brakiem konieczności ograniczania władzy rodzicielskiej lub dokonaniem jej w określony sposób. Istotny jest też zawsze materiał dowodowy którym dysponują rodzice.

Pomagamy naszym klientom w sprawach związanych z ograniczaniem władzy rodzicielskiej, ustalaniem kontaktów, ale również sprawowaniem zarządu nad majątkiem dziecka.

Jeśli planujesz rozwód, już się rozwiodłeś lub po prostu doświadczasz trudności związanych ze sprawowaniem władzy rodzicielskiej – skontaktuj się z nami.