W tym szczególnym czasie, kiedy tak licznie i często wychodzimy na ulicę, aby manifestować nasze poglądy, nasz sprzeciw albo poparcie. Coraz częściej zastanawiamy się nad tym – co będzie, jeśli zostaniemy ukarani, chociażby za sam fakt bycia w złym miejscu, w złym czasie.
W przypadku postępowania w sprawach o wykroczenie, które jest właściwe np. dla art. 54 kodeksu wykroczeń, który stanowi:
„Kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych, podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany.”
Zawsze mamy możliwość odmowy przyjęcia mandatu karnego lub nieuiszczenia w wyznaczonym terminie grzywny nałożonej mandatem zaocznym, organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, występuje wtedy do sądu z wnioskiem o ukaranie. We wniosku tym policjant ma obowiązek zaznaczyć, że obwiniony odmówił przyjęcia mandatu albo nie uiścił grzywny nałożonej mandatem zaocznym, a w miarę możności podać także przyczyny odmowy.
Sądem właściwym, czyli tym w którym sprawa będzie się toczyć, co do zasady, będzie sąd rejonowy w okręgu którego popełnione zostało wykroczenie. Może się to okazać szczególnie uciążliwe, jeżeli wykroczenie zostało popełnione w innym mieście, tzn. daleko od miejsca zamieszkania. Jeżeli oskarżony mający miejsce zamieszkania w Katowicach, bierze udział w manifestacji w Warszawie, to co do zasady, wszystkie rozprawy sądowe będą miały miejsce we właściwym sądzie rejonowym w Warszawie.
Niemniej, jeśli już przyjęliśmy mandat, nadal nic straconego. W terminie 7 dni od uprawomocnienia się mandatu mamy możliwość złożenia „wniosku o uchylenie mandatu karnego”. Wtedy zgodnie z art. 101 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenie – prawomocny mandat karny podlega niezwłocznemu uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie.
Podobnie jak wyżej, sądem właściwym, co do zasady będzie sąd rejonowy w okręgu, którego popełniono rzekome wykroczenie.
Nasze doświadczenie pokazuje, że bardzo często kara nakładana przez sądy w przypadku przegrania sprawy, wcale nie jest wyższa, a zdarza się, że jest niższa od kwoty na jaką opiewał pierwotny mandat karny. Ponadto, sądy dysponują dodatkowo uprawnieniem do umarzania postępowań, w przypadku, kiedy okoliczności sprawy wskazują na jego oczywistą bezprzedmiotowość.
Zapewne ma tak wiele popleczników jak przeciwników, niemniej, warto wiedzieć, że sądy już wielokrotnie odnosiły się do zgodności z prawem dotychczasowych obostrzeń, i tak np. Sąd Rejonowy w Kościanie w postanowieniu z dnia z dnia 8 czerwca 2020 r., sygn.: II W 71/20, odmówił wszczęcia postępowania wobec oskarżonego o naruszenie nakazu zasłaniania ust i nosa, oraz przemieszczania się podczas wiosennego lockdownu. W uzasadnieniu Sąd wskazał na brak wyczerpującego upoważnienia w ustawie, dla wprowadzanych dotychczas zakazów przemieszczania się i nakazów zasłaniania ust i nosa, skutkujący ich niezgodnością z art. 92 Konstytucji RP.
Niezależnie od powyższego, nadchodzą zmiany. W dniu 3.11.2020 r. Prezydent podpisał ustawę z dnia 28 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19. Lada moment ustawa powinna być ogłoszona, a według jej treści większość przepisów wejdzie w życie od dnia następującego po ogłoszeniu.
W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, że nowe przepisy mają doprowadzić do skutecznego, karania obywateli przez sądy.
Policja ma prawo zatrzymać osobę, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo (art. 244 §1 k.p.k.). Dodatkowo musi istnieć obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości, bądź można przeprowadzić wobec takiej osoby postępowanie przyspieszone (np. kiedy popełnia występek o charakterze chuligańskim niszcząc mienie).
Samo uczestniczenie w zgromadzeniu, nawet gdyby przyjąć, że takie uczestnictwo jest nielegalne, nie może stanowić podstawy do zatrzymania. Brak maseczki, brak zachowania właściwego dystansu również nie stanowi powodu do zatrzymania.
Jeśli już zostaniesz zatrzymany:
– masz prawo do niezwłocznego kontaktu z prawnikiem (art.245 kpk.)
– masz prawo do natychmiastowej informacji o przyczynach zatrzymania i przysługujących Ci prawach, w tym prawie do odmowy złożenia oświadczenia, do otrzymania odpisu protokołu zatrzymania oraz dostępu do pomocy medycznej (art. 244 kpk.)
– masz prawo wnieść zażalenie na zatrzymanie celem zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości zatrzymania (art. 246 kpk.)
– musisz również być natychmiast poinformowany, że zostaniesz zwolniony najpóźniej po upływie 48 h, jeśli do tego czasu nie zostaniesz przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania (art. 248 kpk.)
– masz prawo do żądania odszkodowania w przypadku, jeżeli zatrzymanie było niesłuszne (art. 552 kpk.)
W tym ciężkim czasie, życzymy Wam przede wszystkim zdrowia.
Zachęcamy do zapisania naszego numeru telefonu, na wszelki wypadek: + 48 883 937 942
Potrzebujesz doradztwa
lub stałego wsparcia
prawnego?
Umów się na konsultacje +48 883 937 942