Postępowanie mandatowe

Sięgając do słownika języka polskiego możemy natknąć się na definicję mandatu, która wskazuje, iż jest to kara pieniężna za drobne wykroczenie. W istocie, mandat jest reakcją na naruszenie przepisów prawa, ale z uwagi na charakter naruszenia stanowi ono nie przestępstwo, a wykroczenie. Prawidłowo większości z nas kojarzy się z osobą policjanta, gdyż funkcjonariusze Policji posiadają uprawnienie do prowadzenia postępowania mandatowego. Czy mandat trzeba przyjąć ? Jeśli nie, z jakimi konsekwencjami trzeba się liczyć ?

Kiedy można podjąć postępowanie mandatowe ?

Postępowanie można prowadzić, jeżeli :
1) sprawca został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem
2) brak wątpliwości co do faktu wykroczenia i osoby sprawcy, wynikający ze stwierdzenia naocznego pod nieobecność sprawcy lub stwierdzenia za pomocą przyrządu kontrolno-pomiarowego lub urządzenia rejestrującego popełnienia wykroczenia, a sprawca nie został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem

Jak wygląda postępowanie mandatowe ?

Słowo postępowanie kojarzy się z przewlekłością i nadmiernym formalizmem, co jest dalekie od tematu, o którym mowa. W przypadku postępowania mandatowego nie wydaje się decyzji o jego wszczęciu, czynności nie są protokołowane, organ ujawniający wykroczenie jest uprawniony do nałożenia grzywny. Najprościej można zdefiniować je cytując Sąd Najwyższy, który wskazał, że postępowanie mandatowe ma charakter karny w szerokim znaczeniu, a jego celem jest ustalenie odpowiedzialności prawnej osoby obwinionej o popełnienie czynu będącego wykroczeniem (15.07.2014 r., K 23/13).

Funkcjonariusz nakładający grzywnę zobowiązany jest do:

• określenia jej wysokości;
• określenia wykroczenia zarzucanego sprawcy;
• poinformowania sprawcy wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej odmowy.

Kto prowadzi postępowanie mandatowe ?

Tak jak podpowiada nam intuicja postępowanie mandatowe prowadzi przede wszystkim policja. Policjanci są uprawnieni do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego za wszystkie wykroczenia, które podlegają ściganiu w zakresie ich działania. Przepisy szczególne mogą jednak wskazywać inne organy posiadające takie uprawnienie, na przykład inspektora pracy.

Jak wysoki może być mandat ?

W drodze mandatu można wymierzyć jedynie grzywnę. Warto wiedzieć jaką może mieć wysokość. Ustawodawca wprowadza maksymalny próg wskazując, iż jest to kwota 500 zł. W uzasadnionych przypadkach, wskazanych w przepisach Kodeksu wykroczeń kwota ta może sytuować się na wyższym poziomie. Jaki jest najniższy mandat jakim możemy zostać ukarani ? Stosujemy tu odpowiednio przepis dotyczący wysokości grzywny, konsekwencją czego należy przyjąć, iż jest to kwota 20 zł.

Czy przyjęcie mandatu zamyka możliwość odwołania się ?

Nawet jeżeli mandat został przyjęty można uchylić się od płacenia. Jak ? W terminie 7 dni od uprawomocnienia się mandatu należy wystąpić z odpowiednim wnioskiem. Oczywiście nie zawsze będzie on zasadny – musimy bowiem wykazać, że grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie albo na osobę, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 lat, albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia z przyczyn, o których mowa w art. 15-17 Kodeksu wykroczeń.

Odmowa przyjęcia mandatu

Nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego jest dopuszczalne wyłącznie za zgodą sprawcy, bowiem może on odmówić jego przyjęcia. Taki sam skutek wywołuje nieuiszczenie grzywny w terminie. Co wtedy ? Organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie. Czeka nas wówczas postępowanie przed sądem, ale należy pamiętać, że toczy się na zasadach ogólnych, a więc możemy kwestionować nie tylko swoją winę, ale także uchybienia formalne.