Przestępstwa popełniane na szkodę seniorów stają się prawdziwą plagą, ze względu na brak zrozumienia nowych technologii i postępujące starzenie się społeczeństwa, seniorzy stają się łatwą ofiarą wszelkiego rodzaju oszustów i naciągaczy. Choć nie każda niekorzystna umowa zawarta z osobą w podeszłym wieku może być podważona, to jednak mając na względzie okoliczności takie jak wprowadzanie w błąd, wykorzystywanie ciężkiego położenia czy też pojawiające się w związku z przebiegiem różnych chorób stany braku zdolności do świadomego przedsięwzięcia woli, często jest to możliwe. Właściwym staje się wtedy rozpatrywanie danego stanu faktycznego, w dwóch perspektywach – karnej i cywilnej. W ramach tego wpisu skoncentrujemy się na odpowiedzialności karnej.
Jak czytamy na stronach internetowych policji: „W kilku ostatnich latach seniorzy najczęściej padali ofiarami kradzieży i oszustw. Przestępcy wykorzystują łatwowierność i obniżony poziom czujności starszych i samotnych osób. Jednym z najczęściej popełnianych przestępstw na szkodę osób starszych jest oszustwo dokonywane metodami „na wnuczka” i „na policjanta”. Jest ono szczególnie dotkliwe, ponieważ bardzo często seniorzy w wyniku działania oszustów tracą oszczędności całego życia”.
W kontekście kradzieży należy każdorazowo zwrócić uwagę na pojęcie zaboru, co do którego przyjmuje się, że jest nim tylko wyjęcie rzeczy spod władztwa innej osoby i objęcie jej we władanie przez sprawcę wbrew woli osoby dysponującej rzeczą i bez podstawy prawnej.
Będzie nią więc sytuacja, w której nie dojdzie do wcześniejszego zawarcia umowy pomiędzy sprawcą przestępstwa a seniorem. A więc, na przykład, kiedy do osoby starszej zgłaszają się osoby podające się za pracowników spółdzielni, wodociągów etc. i podczas sprawdzania rur, okien, instalacji gazowych itp. dopuszczają się zaboru przedmiotów znajdujących się w mieszkaniu.
W sprawach tego rodzaju, tym co decyduje o skuteczności przebiegu późniejszego postępowania karnego jest materiał dowodowy pozwalający na zidentyfikowanie sprawcy. Dobrym pomysłem jest nauczenie starszej osoby, żeby prosiła obce osoby odwiedzające mieszkanie o okazanie dowodu osobistego, nawet jeśli nie odstraszy to oszustów to z pewnością ułatwi późniejszą ich identyfikację.
W sytuacji zaś metod na wnuczka lub policjanta, ale również popularnych pokazów czy też wygranych w konkursach SMS-owych, najczęściej mówić będziemy o przestępstwie z art. 286 Kodeksu karnego, a więc o przestępstwie oszustwa. Oznacza to, że ktoś w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania. W praktyce więc, najczęściej sprawca opiera się na błędzie pokrzywdzonego, którego wyobrażenie o rzeczywistości nie odpowiada faktom w zakresie istotnym dla podjęcia decyzji o określonym rozporządzeniu mieniem. Sprawca albo błąd ten wywołuje przedstawiając pokrzywdzonemu fałszywy obraz rzeczywistości albo wykorzystuje fakt, że pokrzywdzony z innego powodu jest już w błędzie.
W przypadku więc oszustwa na wnuczka lub policjanta, błąd polegał będzie na błędnym przekonaniu pokrzywdzonego o tym, że rozmawia z członkiem rodziny albo funkcjonariuszem policji. Sprzedawcy obnośni bądź też organizatorzy tzw. pokazów, przekonują zaś osoby starsze o korzystności oferty, szczególnych właściwościach produktów czy też o tym, że ceny określonych produktów są niższe od cen rynkowych. W konkursach SMS-owych błąd dotyczy okoliczności wypłaty wygranej, która nigdy nie nastąpi, a co do której sprawca zapewnia pokrzywdzonego.
W celu ochrony osób starszych, powinniśmy zachęcać je do tego, aby zawsze weryfikowały tożsamość dzwoniącej osoby poprzez kontakt z innym członkiem rodziny lub numerem alarmowym. W przypadku sprzedawców, aby weryfikowały ceny oferowanych produktów poprzez porównanie ich z produktami dostępnymi w sklepach oraz nigdy nie zawierały umów pod wpływem impulsu. Jeśli ktoś oferuje produkt dostępny tylko w czasie określonego spotkania, z dużą dozą prawdopodobieństwa wcale nie sprzedaje go „po kosztach”. Co do sprawców korzystających ze środków komunikowania się na odległość, ważne, aby starsza osoba wiedziała, że nie powinna nikomu podawać swoich danych, a tym bardziej, wykonywać przelewów na rzecz nieznanych wcześniej osób, nawet jeśli miałoby to być warunkiem wygranej w nieistniejącym konkursie.
Jeśli jednak już do tego doszło, skontaktuj się z nami – pomożemy.
Potrzebujesz doradztwa
lub stałego wsparcia
prawnego?
Umów się na konsultacje +48 883 937 942