Zmiany w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych

Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych

Od 1 stycznia 2020 roku zmianie ulegnie ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, w tym zmieniony zostanie tytuł tejże ustawy, a nowy tytuł to ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Nowe przepisy wprowadzają szereg nowych obowiązków dla przedsiębiorców, nowe terminy zapłaty, konsekwencje nieprzestrzegania ustawowych maksymalnych terminów – kary pieniężne i wreszcie postępowanie kontrolne, które prowadzone będzie przez Prezesa UOKiK.

Poniżej przedstawiam najważniejsze zmiany, jakie zostaną wprowadzone od 1 stycznia 2020 roku.

Nowe terminy zapłaty.

Najistotniejszą zmianą są sankcje za nieprzestrzeganie narzuconych ustawą terminów zapłaty. Jednocześnie, gdy termin zapłaty nie został ustalony w umowie, wierzycielowi, bez wezwania, przysługują po upływie 30 dni od dnia spełnienia jego świadczenia odsetki ustawowe.

Możliwy termin zapłaty ustalony w umowie (dla podmiotów prywatnych):

• do 30 dni liczonych od dnia spełnienia świadczenia i doręczenia faktury/rachunku,
• od 31 dni do 60 dni, liczonych od doręczenia faktury/rachunku, potwierdzających dostawę towaru/wykonanie usługi, ważne, że od 31 dni możliwe jest naliczanie odsetek do dnia wymagalności;
•  termin zapłaty powyżej 60 dni jest zabroniony, gdy dłużnik to duży przedsiębiorca, a wierzyciel to mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca lub średni przedsiębiorca.

Ustawa odnosi się do pojęć mikroprzedsiębiorcy, małego przedsiębiorcy lub średniego przedsiębiorcy zaczerpniętych z Załącznika I Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z dnia 26.06.2014r z późn. zm.), a status dużego przedsiębiorcy posiada każdy podmiot, który nie jest mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą.

Termin zapłaty przekraczający 60 dni jest możliwy do ustalenia w umowie wyłącznie pomiędzy dużymi przedsiębiorcami, tylko jeżeli strony wyraźnie ustalą to w umowie i jeżeli ustalenie takie nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela.

Konieczność informowania o statusie dużego przedsiębiorcy.

Dłużnik będący dużym przedsiębiorcą ma obowiązek złożyć drugiej stronie transakcji oświadczenie o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy. Oświadczenie składa się w formie, w jakiej jest zawierana transakcja i najpóźniej w momencie zawarcia umowy. Należy pamiętać, iż nie wszystkie umowy są zawierane w formie pisemnej – w takiej sytuacji oświadczenie musi zostać złożone, ale niekoniecznie w formie pisemnej.

Rekompensata za koszty odzyskiwania należności.

Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnień do odsetek za opóźnienie, przysługuje od dłużnika, bez konieczności odrębnego wezwania, rekompensata stanowiąca równowartość kwoty:

• 40 Euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 zł;

• 70 Euro – gdy wartość jw. jest wyższa niż 5000 zł, ale niższa niż 50000 zł;

• 100 Euro – gdy wartość jw. jest równa lub wyższa od 50000 zł.

Wierzycielowi przysługuje również zwrot – w uzasadnionej wysokości – poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających kwotę podaną powyżej. Roszczenie o rekompensatę nie może być zbyte, ale nie można też skutecznie się go zrzec („z góry”) – nawet wówczas, jeśli strony wprowadzą odpowiednie zapisy do umowy.

Swoboda umów w ograniczonym kształcie.

Postanowienia umowy wyłączające lub ograniczające uprawnienia wierzyciela lub obowiązki dłużnika, o których mowa w określonych przepisach ustawy, lub mające na celu obejście tych przepisów, są nieważne – zamiast nich stosuje się ustawę.

Co ciekawe wierzyciel może odstąpić od umowy albo wypowiedzieć umowę, jeżeli termin zapłaty przekracza 120 dni i został ustalony z naruszeniem wymogu ustalenia w umowie niebędącego rażąco nieuczciwym wobec wierzyciela, jednakże może okazać się, iż mały wierzyciel nie odstąpi od umowy zawartej z dużym przedsiębiorcom, ponieważ będzie to dla niego niepowetowana strata finansowa i niejako pod presją godzi się na dłuższy termin zapłaty.

Sprawozdania dotyczące terminów zapłaty.

Nowym obowiązkiem jest obowiązek sprawozdawczy. Kierownicy podatkowych grup kapitałowych oraz podmiotów o wartości przychodu ponad 50 mln Euro przekazują do 31 stycznia ministrowi właściwemu do spraw gospodarki informację o stosowanych w poprzednim roku podatkowym terminach zapłaty.

Sprawozdania muszą zawierać dane o stosowanych terminach zapłaty z podziałem na poszczególne terminy 30, 60, 120 i więcej dni co do świadczeń otrzymanych i zapłaconych oraz informacje o świadczeniach, jakie nie zostały zapłacone lub otrzymane.

Postepowanie kontrolne przed Prezesem UOKiK i możliwość nakładania kar na przedsiębiorców.

Postępowanie kontrolne sprawdzające stosowane terminy zapłaty i zgodność z ustawą prowadzić będzie Prezes UOKiK, postępowanie może być wszczęte z urzędu lub na skutek zawiadomienia. Co więcej nadmierne opóźnianie się w zapłacie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji.

Już samo utrudnianie kontroli i brak współdziałania kontrolowanego podczas kontroli grozi nałożeniem przez Prezesa UOKiK administracyjnej kary pieniężnej w wysokości do 5% przychodu osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, ale nie więcej niż 50 000 000 euro. W przypadku stwierdzenia naruszeń przepisów ustawy Prezes UOKiK nałoży administracyjną karę pieniężną, liczoną jako suma kar jednostkowych od każdej transakcji, której termin zapłaty był niezgodny z postanowieniami ustawy.